Ιστορίες του Χαμπή της Ανδριανούς «Οι πατριώτες» Α μέρος.

Η απέναντι όχθη του Βασίλη Καπετάνιου

Κυριακή 25 Νοεμβρίου  ξεφυλλίζοντας τις κυριακάτικες εφημερίδες. Στην «Δημοκρατία» μια μικρής κυκλοφορίας εφημερίδα,   βρίσκω  την ταινία του Ηλία Μαχαίρα «Γοργοπόταμος». Οι άλλες με τα πολλά φύλλα και τις πλούσιες προσφορές ούτε καν ανάφεραν την επέτειο .

-Μπαμπά πολεμική είναι η ταινία;

-Ξέρεις τι έγινε σαν σήμερα Χαράλαμπε ;

-Όχι.

-Σαν σήμερα ‘Eλληνες αντάρτες δεξιοί και αριστεροί μαζί και με την βοήθεια των Άγγλων ανατίναξαν την γέφυρα του Γοργοποτάμου και επηρέασαν για δεύτερη φορά την εξέλιξη του δεύτερου παγκοσμίου πολέμου μετά την μάχη της Κρήτης.

-Ναι ξέρω τους έπιασε μεγάλος χειμώνας στην Ρωσία και τους πολέμησαν και γενναία οι Ρώσοι έτσι ;

-Ναι και με την ανατίναξη της γέφυρας δεν μπόρεσε να πάρει την Αίγυπτο ο Ρόμελ.

-Μπαμπά να την δούμε ;

-Να πάρεις και την νουνά σου τηλέφωνο είναι και της Αγίας Αικατερίνης σήμερα.

 Ακούστηκε η φωνή της μαμάς του. Είπε τα χρόνια πολλά και είδαμε την ταινία. Ασπρόμαυρη, γυρισμένη την εποχή της χούντας 1968, αν και αναφέρεται  με ειρωνικό τρόπο για τους αριστερούς αντάρτες , διασώζει το γεγονός της συμμετοχής τους. Εκείνο που με ενδιέφερε ήταν να δουν τα παιδιά  εικόνες πατριωτικής αντίστασης και το στυγνό πρόσωπο των ναζιστών και αυτό νομίζω ότι το πέτυχε η ταινία γιατί τους κράτησε το ενδιαφέρον μέχρι το τέλος.

-Μπαμπά, πολέμησαν μαζί δεξιοί και αριστεροί αντάρτες;.

-Ναι, για μια φορά και τα κατάφεραν, μετά οι σύμμαχοι για τα δικά τους συμφέροντα οδήγησαν τον τόπο στην σφαγή.

Κάτι τα χρόνια πολλά στην νουνά στην Κύπρο κάτι η ταινία θυμήθηκα μια ιστορία του Χαμπή της Ανδριανούς  από αυτές που κράτησα ως ηχητικά ντοκουμέντα. Έβαλα τα ακουστικά μου και αφέθηκα στις διηγήσεις του Χαμπή.

- Όπως είπαμε γύρισα από την Μεγάλη Βρετανία σώος και αδέκαρος, όλα ωραία και καλά. Για μένα προσωπικά, ξεκινά μια άλλη ιστορία γιατί  ήμουνα σαν ξένος στον τόπο μου. Έφυγα  παιδαρέλι γύρισα ένας πιο ώριμος άνθρωπος. Αλλά  δεν ήξερα και κανένα, δεν είχα φίλους ή οτιδήποτε . Έπρεπε και εγώ κάτι να κάνω για να μπω στην κοινωνία του Ξυλοφάγου*. Κάθε βράδυ κοίταζα από δω κοίταζα από κει να δω ένα φως να περνώ και εγώ τι ώρες μου. Βλέπω ένα καφενείο. Πάω εκεί, γνωριμίες, ιστορίες, φίλοι συγγενείς της οικογένειας ας πούμε. Και εγώ με τα ωραία μου ακολουθώ την κουλτούρα του καφενείου. Αυτό το καφενείο η ονομασία του ήταν «κεντρικές». Τώρα τι  «κεντρικές» δεν ξέρω. Φυλακές ήτανε οι «κεντρικές» για ορισμένους; Εμένα εντάξει, δεν με ενόχλα το όνομα. Σιγά σιγά μπήκα και εγώ στο περιβάλλον, στους ανθρώπους  καφενείου.  Έγινα και καλός φίλος μαζί τους . Επήγαινα κάθε βράδυ γιατί ήταν ξενύχτικο. Εκεί συχνάζανε 8 -12 ανθρώποι , το καφενείο δεν σήκωνε περισσότερους από 15.  Ο καφετζής  έφευγε ώρα 11.Μια νύχτα του λέω να αναλαμβάνω εγώ μόλις φύγεις εσύ. Να κάμω εγώ τον καφετζή . Οι εισπράξεις θα είναι εντάξει δεν έχει κανένα πρόβλημα , δεν είχε και βιβλία να γράφουμε, ήταν θέμα εμπιστοσύνης του άλλου.  Περνούσαμε ήσυχα και ωραία τα βράδια μας .Περνούν λίγες μέρες ,μια δυο μέρες προτού τα Χριστούγεννα ξεκινά η ανταρσία των Τουρκοκυπρίων με τους Ελληνοκυπρίους. Εντάξει αυτά  ήτανε όλα φτιαγμένα από παλιά και έπρεπε να εκτελεστούν τα έργα, όπως λέμε. Στο χωρίο από ότι θυμάμαι οι ονομαζόμενοι εθνικόφρονες,  η άκρα δεξιά παίρνει τα κυνηγετικά με το έτσι θέλω να πούμε μαζί και το κυνηγετικό που είχα, για  να πολεμήσουν του Τουρκαλάες. Έγινε μια ομάδα από τούτους τους εθνικόφρονες και αρχηγός τους κάποιος δάσκαλός του χωριού ο  Κίκας, πάνε στην Λάρνακα  να πολεμήσουν τους Τουρκαλάες στην ενορία. Η  Λάρνακα είχε μια ενορία στην οποία ήταν οι τουρκοκύπριοι. Μετά  μια δυο μέρες γυρίζουν πίσω χτυπούν τις καμπάνες της εκκλησίας και ξεκινούν τάκα τάκα  πυροβολισμούς. Με ποια όπλα παρακαλώ (;)με τα κυνηγετικά  τα δικά μας. Όπως κάνουν οι Παλαιστίνιοι σήμερα αναμεταξύ τους. Να δείξει ο ένας την δύναμη του άλλου.**  Βγήκαμε έξω από το καφενείο, οι «κεντρικές» ήταν ακριβώς δίπλα στην εκκλησία . Φώναζε  ο αρχηγός Νενικήκαμεν  . Εντάξει εγώ το Νενικήκαμεν  το ήξερα κάπως αλλιώς. Κατάλαβα ότι ο αρχηγός μόστραρε τον εαυτό του Νενι- Κίκα – μεν.  Τέλος πάντων, μετά  2- 3 βράδια έρχονται οι «πατριώτες» , ο Κίκκας με την συμμορία του , μέσα στο καφενείο, αργά το βράδυ και με κακές διαθέσεις .Εγώ άμα είδα τα πρόσωπα που μπήκαν μέσα δεν μ άρεσε η φάτσα τους.  Μπαίνουν μέσα  6-7  ανθρώποι στο καφενείο. Εγώ τώρα καφετζής διότι το αφεντικό έφευγε ώρα 11.  Άλλα  6- 7 άτομα παίζανε το χαρτί τους, για να περνάει η ώρα , δεν παίζανε περιουσίες. Μπαίνουν μέσα αυτοί, εγώ λέω κάπου δεν πάει καλά το πράμα απόψε. Μα δεν γνώριζα και πολλά πράγματα  αφού έλειπα Αγγλία.

-Καθίστε.  (Λέω στου πελάτες, το  καφενείο  ήταν 3 επί 10 φαντάσου τι καφενείο  ήταν οι «κεντρικές». Ήταν όπως το κελί που βάζουν τους φυλακισμένους μέσα. Άλλοι προσπαθούσαν να καθίσουν άλλοι προσπαθούσαν να κάθονται όρθιοι) Τι θα πάρετε; (Ξαναρωτάω).

-Κέρασε στα παιδιά (λέει ένας από την παρέα που έπαιζε χαρτιά. Μεζώσανε τα φίδια γιατί  γνώριζα ότι η οικογένεια  του με τις οικογένειες  των άλλων  δεν τα είχανε καλά).

- Εντάξει, να ρωτήσω τα παιδιά  τι θα πάρουνε . (Τι παιδιά, αφού ήταν μεγαλύτεροι από μένα,  σαν τους πατεράδες μας  ήτανε οι περισσότεροι) Τι θα πάρετε ; Κερνάει ο κύριος Άκης (Δεν απαντούσε κανένας Ρωτάω μία ρωτάω δυο.) Τι θα πάρετε παιδιά; Κερνάει ο κύριος από δω.

-Τι έχεις να μας σερβίρεις,  να μας κεράσεις ; (Ρωτά ένας) .

-Άνθρωπε έχω ποσφικτές και ματζούνια .

-Τι είναι οι ποσφικτές ;***

-Είναι τα πορτακάλια φρέσκα τα βάζεις εις το εργαλείο αυτό και βγάζεις χυμό και πίνεις το χυμό ρε άνθρωπε του λέω . Δεν είναι σπουδαίο πράγμα

-Ποιανού είναι τα πορτακάλια και το εργαλείο ;

- Του Γιαννακού  που έχει το καφενείο.  Αλλά άμα φύγει εγώ κάνω τον καφετζή.

 -Εντάξει είναι, θα πάρω ένα χυμό.

-Έχει και ματζούνια  ( κάτι γλυκά σαν λουκάνικα ) αλλά άμα φάει κανένας από αυτά λέμε ότι είναι από τους «άλλους» .(Κατουρηθήκανε από τα γέλια όλοι!)

-Όχι, όχι, προτιμούμε τον χυμό.  ( Και ξανά τα γέλια) Την γλιτώσαμε (Είπα μέσα μου.   -Κοίταζε το τραπέζι για το παιγνίδι. ( Είπε ο φίλος μου ο Άκης.) Πάω για κατούρα.

-Ρε άνθρωπε του λέω να πας να  κατουρήσεις όχι να κατουρηθούμε. ( Του είπα γιατί και πάλι με ζώσαν τα φίδια, με τι και πως θα γύριζ. )

-Όχι ρε μου λέει μη φοβάσαι . (Γυρίζει πίσω με ένα απαίσιο χαμόγελο κάτι στραβό είδε . Κάθισε  στο τραπέζι συνεχίσανε το χαρτοπαίγνιο.  Ξαφνικά σηκώνεται πάνω ο Κίκας, ο «πατριώτης». 

-Εμείς αγωνιζόμαστε για την πατρίδα και εσείς χαρτοπαίζετε; 

-Εγώ δεν το πήρα στα σοβαρά, τι λέει αυτός τώρα; Εφτά  ανθρώποι και ένας εγώ οκτώ θα σώζαμε την πατρίδα; Και δεν κατάλαβα τι γινότανε. Πως  σηκώνεται αυτός  ξένος να πει αυτά τα πράγματα  για τους συγχωριανούς μου;  Την ώρα τους περνούσαν οι άνθρωποι δεν έκαναν και εθνική προδοσία.  Έγινε κάποια συζήτηση μεταξύ τους και φύανε «οι πατριώτες» . Περάσαμε και απόψε είπα μέσα μου. Την άλλη μέρα παίρνω το τρακτέρ,  να πάω στις πατατοφυτείες . Περνώντας από το περιβόλια Βλέπω τον Άκη με ένα παιδαρέλι 14 χρονών . Φαινόταν ότι γνωρίζονταν μεταξύ τους. Σταματώ να πω την καλημέρα μου

-Το βλέπεις αυτό το παιδαρέλι ;

Το βλέπω. Μικρό παιδάκι είναι τι θες;

-Όταν βγήκα έξω για να κατουρήσω, αυτό το παιδαρέλι βαστούσε ένα μαρσίπ αυτόματο και ήταν έτοιμο άμα το φωνάζαν οι άλλοι να μπει μέσα να καθαρίσει.

- Ε, τι λες ρε άνθρωπε!!! 

-Αυτό που σου λέω!!!

-Ρε μιτσή* με γνωρίζεις; (Εγώ άγνωστος με το παιδαρέλι, Πανικο τον λέγαν) 

-Όχι

- Αν χθες το βράδυ σου φωνάζαν οι «πατριώτες»  να μπεις μέσα, τι θα έκανες;

-Ξέρω εγώ τι θα έκανα ; Κάποιος άλλος κρατούσε το αυτόματο έξω από την πόρτα του  καφενείο αλλά μόλις βγήκε ο Άκης έξω, για να κατουρήσει αυτός έχασε τα λογικά του μου το έδωσε εμένα και έφυγε.

-Να μπεις με το αυτόματο να καθαρίσεις ποιους, τους συγχωριανούς σου;

-Ε μα δεν ήξερα και να χρησιμοποιήσω το αυτόματο!!!  Μπορεί να έπαιζα και εκείνους. Αλλά δεν είχα και το κουράγιο να μπω μέσα . Επειδή μόλις είδα τον Άκη  έχασα τα μίλια μου. Και σου ζητώ και συγνώμη!!!

-Ναι, αλλά να ξέρεις ότι το συγνώμη είναι και μισό χεσίδι!! Γιατί αν τύχαινε κάτι, πως θα μου ζητούσες συγνώμη; Ποιανού θα πήγαινες να ζητήσεις συγνώμη;

-Δεν θα ξανακάνω οτιδήποτε.

-Γυρίζω πίσω το βράδυ και σκέφτομαι ότι δεν γίνεται αυτή  η ιστορία να γίνω θύμα από αδελφική σφαίρα. Πάω σε έναν άλλο φιλαράκο τον Μανώλη , αδελφό του Άκη, τον καλούσαμε ο καπετάνιος αλλά ήταν των πεδιάδων δεν ήταν των βουνών.

-Ρε Μανωλάκο το και το συμβαίνει τι γίνεται στον τόπο μας;

-Τι θέλεις να γίνει δηλαδή;

- Ένα λεπτό ρε άνθρωπε αυτοί λένε ότι αγωνίζονται για την πατρίδα εμείς τι κάνουμε;

-Άσε με να σκεφτώ και να σου πω….. (συνεχίζεται) 

*Ξυλοφάγου=κοκκινοχώρι στην επαρχία Λάρνακας. Μιτσής= ο μικρός στην κυπριακή διάλεκτο.  

**Αναφέρεται στον εμφύλιο των Παλαιστινίων

***Η ιστορία βασίστηκε σε πραγματικά περιστατικά ιστορίες του Χαμπή της Ανδριανούς. Μαθητής έλαβε μέρος στον αγώνα του 55 και απόκτησε ένα σημαντικό κριτήριο να ξεχωρίζει τον πατριώτη από τον κομπλεξικό και τον φασίστα……Στο κείμενο κρατήσαμε λέξεις και παρατονισμούς της «Χαμπιακής διαλέκτου».  Η λέξη ποσφυκτιές ανήκει στην «Χαμπιακή διάλεκτο».